Dalton

Keuzevrijheid en verantwoordelijkheid

Daltonaspecten als zelfstandigheid en samenwerken zijn in de dagelijkse onderwijspraktijk op veel scholen, ook niet-daltonscholen, vrij gemakkelijk waarneembaar. Keuzevrijheid en de daaraan verbonden verantwoordelijkheid voor die keuze, zijn vaak wat minder snel in een school te herkennen. Toch zijn dit essentiële elementen van de pedagogische visie van daltononderwijs. De essentie is, dat kinderen leren zich te realiseren dat ze dagelijks zelfstandig vele keuzes maken. Daarom vatten we hieronder samen, waar in onze werkwijze de kinderen keuzevrijheid en verantwoordelijk hebben. Deze lijst is ongetwijfeld niet compleet, omdat je als daltonleerkracht elke dag mogelijkheden zult herkennen om kinderen te laten kiezen en verantwoordelijkheid te  laten nemen. Keuzes betreffen meestal "waar", "wanneer", "hoe", "wat" en "met wie".

Voorbeelden
Voorbeelden van wat kinderen op De Schans zelf mogen bepalen:

• Werkplek. Het kind moet zelf afwegen op welke werkplek het het beste kan werken en is er vervolgens zelf verantwoordelijk voor als dat onverhoopt zou mislukken.
• De volgorde van de opdrachten in de taak.
• Naast het maatjeswerken bepalen kinderen voor het samenwerken ook wel eens zelf hun samenwerkingspartner.
• Keuzewerk kiezen.
• Kinderen kunnen er voor kiezen om zich kandidaat te stellen voor de leerlingenraad.
• Zelf bepalen of je hulp wilt vragen of wilt geven tijdens zelfstandig werken.
• Zelf materialen pakken. Bijv. als het schrift vol is, zelf een nieuw schrift uit de kast halen.
• Natuurlijk zijn kinderen ook altijd zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun werk en voor het afkrijgen van hun werk. Als zij hiermee problemen ervaren (taak niet af, opdracht mislukt, ...), dan verwachten wij van ze dat ze zelf tijdig aan de bel trekken en met de leerkracht overleggen. De leerkracht heeft altijd een sturende/ begeleidende rol.

Kinderen zijn ook als ze met elkaar samenwerken, persoonlijk verantwoordelijk voor het eigen aandeel in de samenwerking en voor het functioneren van de groep.
Er is  ook altijd een bepaalde samenwerkingsrelatie met de leerkracht.

Op maat
Bij veel van de bovenstaande situaties is er variatie in de mate waarin het wordt toegepast. Dit is uiteraard afhankelijk van de leeftijd van de kinderen in de groep, maar ook van de mogelijkheden van het individuele kind. Het is het vakmanschap van de leerkracht om dit in te schatten en de kinderen ook op dit terrein steeds een stapje verder te krijgen.

Verantwoordelijkheid voor elkaar
Hierboven gaat het over verantwoordelijkheid voor je zelfgemaakte keuze.
Daarnaast is er ook de verantwoordelijkheid voor elkaar; voor andermans welzijn. Dat geldt binnen de eigen groep, maar dat geldt ook groepsdoorbrekend.

Mediatoren
Ieder jaar worden de leerlingen van groep 7 en 8 getraind als mediator. Een mediator bemiddelt bij conflicten tussen kinderen als deze het zelf niet meer kunnen oplossen. Eenmaal opgeleid is er elke dag in de grote pauze een tweetal mediatoren die ‘dienst hebben’. Tijdens deze pauze lopen zij rond (in een gekleurd hesje) en letten op of ze ergens kunnen helpen bij een ruzie of een conflict. Gedurende deze pauze zijn ze aanspreekbaar voor het helpen oplossen van conflicten. Leerkrachten kunnen ruziënde leerlingen doorsturen naar de mediatoren. De kinderen zijn op deze manier medeverantwoordelijk voor het klimaat op school. Hiermee bereiden we onze leerlingen voor op het leven in een democratische samenleving en stimuleren actief burgerschap.

Bij de ingang van de school hangt het schema welke mediatoren op het plein aanwezig zijn. Na een maand worden de mediatoren gewisseld.